Lem

Stanisław Lem – najwybitniejszy przedstawiciel polskiej fantastyki naukowej, futurolog, eseista, prozaik, ale też recenzent, felietonista i poeta. Kunszt pisarski jakim dysponował, zyskał międzynarodową sławę, a jego powieści doczekały się przekładów na kilkadziesiąt języków.

Mroczne przypuszczenia

Najbardziej interesowała go nauka, jej możliwości i przyszłość. Przekładał trudny język technologii na literackie formy, tworząc bezmiar neologizmów, tak charakterystycznych w jego tekstach poruszających tematykę science fiction. Zgrabnie łączył motywy moralności i mechanizmy życia społecznego z postępem wiedzy i techniki, czego dowodem są wydane  Dzienniki gwiazdowe albo  Bajki robotów. Najmocniej jednak skupił się na futurystycznych skutkach postępu cywilizacyjnego i swoje uprzedzenia opisywał w powieściach takich jak Cyberiada, Opowieści o pilocie Pirxie czy Księga robotów. Dzieła te dotykają rozwoju szeroko pojętej technologii rozumianej jako zagrożenie dla człowieczeństwa. Bohaterowie są przedstawieni w charakterze autodestrukcyjnych jednostek, które tworząc nowe siły, sami skierowali je przeciwko sobie. Przewidywania Lema są aktualne i odnoszą się do obecnej rzeczywistości pełnej cyberprzestępstw, siecioholizmu i nowoczesności wypierającej człowieka na rzecz maszyny.

Człowiek w centrum

W centrum zainteresowań Lema był człowiek, jego sposób radzenia sobie z nowo zastaną rzeczywistością i odporność psychiczna na następstwa postępu cywilizacyjnego. Porusza te problemy w powieściach takich jak Niezwyciężony i Maska. O tym, że ludzie mają ograniczone zdolności adaptacyjne, a wartość humanizmu nie poddaje się technologicznej ewolucji, Lem pisze w słynnej powieści Solaris oraz mniej znanych – Pamiętniku znalezionym w wannie i Głosie Pana. Podnosi jeszcze problem zagrożeń etycznych i kulturowych związanych z rozwojem technologii i nauki.

Ewolucja fantastyki naukowej

Lem rozwinął literaturę science fiction, która w czystej gatunkowej formie była tylko etapem przejściowym. Udoskonalił gatunek o nową problematykę, dodał do niego żart i groteskę, co ujawnia w przekornie napisanych fikcyjnych zbiorach Doskonała próżnia albo Wielkość urojona. W całym dorobku literackim pozostaje jednak wierny swojej pierwotnej inspiracji – pytaniu, o wartość tego, co ludzkie.To sprawia, że dzieła Lema są ponadczasowe – czytane przez kolejne pokolenia, zawsze pozostaną aktualne.