stanisław lem

Wielki, skromny pisarz – Stanisław Lem

Daniel

Lem to jeden z najznamienitszych pisarzy poprzedniego stulecia. Ten polski pisarz tworzył głównie powieści i opowiadania z gatunku fantastyki naukowej, choć w jego dorobku można znaleźć sporo innych tekstów (szczególnie warto sięgnąć po autorskie eseje). Do dzisiaj autor uważany jest za postać kultową, która w ogromnym stopniu przyczyniła się do rozwoju gatunku, zarówno pod względem merytorycznym, jak i literackim. Czy stanisław lem wciąż zaskakuje? Jak jego książki poradziły sobie z upływem czasu?

Futurolog, krytyk i pisarz w jednym

Stanisław Lem zadebiutował na rynku literackim książką pod tytułem Astronauci. Był rok 1951, a powieść sięgająca po popularne w science fiction wątki (chęć kontaktu z obcymi, zagrożenia związane z nieznanymi cywilizacjami, podróże kosmiczne) szybko stała się popularna. Dzięki temu autor mógł wydawać dalej. Jego ciężka praca przyniosła efekty w postaci kolejnych, niezwykle dopracowanych i satysfakcjonujących językowo książek. Były to: Solaris, Niezwyciężony, Powrót z gwiazd, Wizja lokalna, Dzienniki gwiazdowe czy Pamiętnik znaleziony w wannie. Lem jako autor skupiał się przede wszystkim na wątkach naukowych (możliwości rozwoju technologii i niebezpieczeństwa z tym związane). Jednocześnie nie stronił od włączania do historii kwestii moralności ludzkiej i filozoficznych gdybań nad jej naturą.

Najczęściej tłumaczony polski pisarz na świecie

Zadziwiające, jak wiele lat po śmierci Stanisława Lema, jego książki wciąż są jednymi z najpopularniejszych. To także teksty, które – mimo upływu lat – są niezwykle istotne dla rozwoju gatunku hard science fiction. To podgatunek fantastyki naukowej, dla którego najważniejsza jest fabuła oparta na odkryciach i teoriach naukowych (znajdziemy w nim sporo specjalistycznych zwrotów ze świata nauki i technologii). Dla kogo są zatem książki Lema? Czy tylko dla fanów tego gatunku i podgatunku? Zdecydowanie nie. Polski pisarz prezentuje tak obszerny wachlarz umiejętności i wiedzy, że nie sposób przejść obok jego twórczości obojętnie.

 

stanisław lem

Stanisław Lem, czyli polski wizjoner

Daniel

Stanisław Lem to jeden z najciekawszych współczesnych pisarzy, przez wielu uznawany za najwybitniejszego polskiego twórcę science fiction. Sławę zyskał także zagranicą. Poza tworzeniem niezwykłych, fantastycznych światów zajmował się także filozofią, eseistyką oraz krytyką literacką. Miał wykształcenie medyczne. Urodził się w 1921 roku we Lwowie, a zmarł w 2006 roku w Krakowie. Był kandydatem do Literackiej Nagrody Nobla.

Co wyróżnia twórczość Stanisława Lema?

Lem jest jednym z najpopularniejszych polskich pisarzy. Książki tego urodzonego we Lwowie autora zostały przetłumaczone na ponad 40 języków. Co sprawiło, że podbił serca tak wielu czytelników? Lem jako futurolog z niezwykłą wnikliwością wybiegał w przyszłość, snując wizje związane przede wszystkim z rozwojem technologii. Pisarz wykreował wiarygodne światy oraz opisywał fikcyjne zdobycze technologii w dokładny sposób. Jednak poza przekonującym aspektem fantastyczno-naukowym Stanisław Lem wplatał w swoje dzieła refleksje filozoficzne oraz tworzył wyjątkową atmosferę kontaktu z nieznanym. W związku z tym wszystkim jego twórczość określana jest jako nowatorska i oryginalna.

Co przeczytać?

Najpopularniejsza powieść Stanisława Lema to wydane w 1961 roku “Solaris”. Książka ta opowiada o próbie kontaktu ludzi z obcą formą inteligencji. Z kolei debiutem książkowym Lema była wydana 10 lat wcześniej powieść “Astronauci”. Tu także dużą rolę odegrały obrazy kosmosu, podróży międzyplanetarnych oraz wizja istnienia nieznanych cywilizacji. “Dzienniki gwiazdowe” to dobra książka dla osób, które chcą dopiero poznać twórczość Lema. To zbiór opowiadań pisanych przez okres ponad 30 lat, w których poruszana jest tematyka różnorodnych istot pozaziemskich. To okazja do zapoznania się z wizjami Lema, a także wątkami filozoficznymi.

Warte uwagi dzieła Stanisława Lema to m.in.:

– Astronauci,

– Obłok Magellana,

– Eden,

– Pamiętnik znaleziony w wannie,

– Solaris,

– Niezwyciężony, 

– Wizja lokalna, 

– Fiasko, 

– Dzienniki gwiazdowe, 

– Cyberiada, 

– Filozofia przypadku. 

 

stanisław lem

Perła rodzimej fantastyki – Stanisław Lem 1921 – 2006

Daniel

Stanisław Lem – najwybitniejszy przedstawiciel polskiej fantastyki naukowej, futurolog, eseista, prozaik, ale też recenzent, felietonista i poeta. Kunszt pisarski jakim dysponował, zyskał międzynarodową sławę, a jego powieści doczekały się przekładów na kilkadziesiąt języków.

Mroczne przypuszczenia

Najbardziej interesowała go nauka, jej możliwości i przyszłość. Przekładał trudny język technologii na literackie formy, tworząc bezmiar neologizmów, tak charakterystycznych w jego tekstach poruszających tematykę science fiction. Zgrabnie łączył motywy moralności i mechanizmy życia społecznego z postępem wiedzy i techniki, czego dowodem są wydane  Dzienniki gwiazdowe albo  Bajki robotów. Najmocniej jednak skupił się na futurystycznych skutkach postępu cywilizacyjnego i swoje uprzedzenia opisywał w powieściach takich jak Cyberiada, Opowieści o pilocie Pirxie czy Księga robotów. Dzieła te dotykają rozwoju szeroko pojętej technologii rozumianej jako zagrożenie dla człowieczeństwa. Bohaterowie są przedstawieni w charakterze autodestrukcyjnych jednostek, które tworząc nowe siły, sami skierowali je przeciwko sobie. Przewidywania Lema są aktualne i odnoszą się do obecnej rzeczywistości pełnej cyberprzestępstw, siecioholizmu i nowoczesności wypierającej człowieka na rzecz maszyny.

Człowiek w centrum

W centrum zainteresowań Lema był człowiek, jego sposób radzenia sobie z nowo zastaną rzeczywistością i odporność psychiczna na następstwa postępu cywilizacyjnego. Porusza te problemy w powieściach takich jak Niezwyciężony i Maska. O tym, że ludzie mają ograniczone zdolności adaptacyjne, a wartość humanizmu nie poddaje się technologicznej ewolucji, Lem pisze w słynnej powieści Solaris oraz mniej znanych – Pamiętniku znalezionym w wannie i Głosie Pana. Podnosi jeszcze problem zagrożeń etycznych i kulturowych związanych z rozwojem technologii i nauki.

Ewolucja fantastyki naukowej

Lem rozwinął literaturę science fiction, która w czystej gatunkowej formie była tylko etapem przejściowym. Udoskonalił gatunek o nową problematykę, dodał do niego żart i groteskę, co ujawnia w przekornie napisanych fikcyjnych zbiorach Doskonała próżnia albo Wielkość urojona. W całym dorobku literackim pozostaje jednak wierny swojej pierwotnej inspiracji – pytaniu, o wartość tego, co ludzkie.To sprawia, że dzieła Lema są ponadczasowe – czytane przez kolejne pokolenia, zawsze pozostaną aktualne.

 

Copyright © 2021